سلامت روان چیست؟

با توجه به شیوع اختلالات روانی در جهان، امروزه افزایش آگاهی عمومی در مورد سلامت روانی اهمیت قابل توجهی پیدا کرده ­است که سایت سلامتی به آن می پردازد.

تعریف

 سلامتی- بر طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، سلامت روانی سطحی از بهزیستی است که افراد می­توانند استعدادهایشان را محقق کنند، با استرس­ های زندگی مقابله کنند، به شکل موثری کار کنند و روابط معنی ­دار برقرار کنند.

بسیاری تصور می­ کنند صرفا نبود بیماری روانی به معنی سلامت روانی است اما متخصصان این امر معتقدند سلامت یا اختلال روانی یک طیف بی­ انتهاست که در یک سمت آن اختلالات روانی و در سمت دیگر آن سلامت روانی قرار گرفته ­است.

 سلامت روان ابعاد روان­شناختی، فیزیکی و اجتماعی دارد و بر نحوه ­ای که استرس هایمان را کنترل می­ کنیم موثر است. هم­ چنین، در هر مرحله زندگی، از کودکی تا سالمندی، اهمیت دارد.

عوامل ایجاد کننده مشکل در سلامت روانی

۱- عوامل بیولوژیکی مانند ژنتیک یا شیمی مغز

بسیاری از اختلالات روانی از طریق ژنتیک منتقل می­ شوند و یا به دلیل شرایط زیست شناختی مغز به وجود می­ آیند.

۲- تجربه­ های زندگی مانند ضربه­ های روانی یا مورد سواستفاده جسمی، روانی یا جنسی قرار گرفتن

تجربیات آسیب زا، به خصوص در سنین کم، می­تواند موجب به وجود آمدن مشکلات روانی شود و یا کسانی را که از لحاظ ژنتیکی آمادگی ابتلا به اختلالات روانی دارند دچار مشکل کنند.

۳- سابقه خانوادگی مشکلات مربوط به سلامت روان

وجود خویشاوند نزدیک با سابقه مشکلات روانی، احتمالا دچار شدن به مسایل سلامت روان را بیشتر می­ کند.

مشکلات بهداشت روان در سطح جهانی

 با وجود تمام پیشرفت­ هایی که در زمینه بهداشت و درمان اتفاق افتاده است، بسیاری از مردم جهان هنوز از مشکلات مربوط به سلامت روان رنج می ­برند.

سازمان بهداشت جهانی در همین راستا ۱۰ نکته در مورد بهداشت روان را منتشر کرده ­است:

۱- حدود ۲۰% جمعیت کودک و بزرگسال جهان دچار اختلال یا مشکلات روانی هستند.

حدود نیمی از اختلالات روانی قبل از سن ۱۴ سالگی نمایان می­ شوند. انواع مشابهی از اختلال در فرهنگ­ های مختلف گزارش شده­ اند. اختلالات مربوط به عصب-روان پزشکی از مهم­ ترین دلایل ناتوان کننده در نوجوانان محسوب می­ شوند. با این حال، بخش­ های بسیاری از جهان که بیشترین جمعیت زیر ۱۹ سال را دارا هستند، کمترین منابع سلامت روان را دارند. در بیشتر کشورهای کم درآمد یا با در آمد متوسط نیز به ازای ۱ در ۴ میلیون نفر، فقط یک روان پزشک وجود دارد.

۲- اختلالات روانی و سومصرف مواد از بزرگ­ترین عوامل ناتوان کننده در دنیا شناخته می­ شوند.

۳- سالانه حدود ۸۰۰۰۰۰  نفر خودکشی می­ کنند. خودکشی دومین عامل مرگ و میر در افراد ۱۵ تا ۲۹ ساله است. ۷۵% درصد از خودکشی­ هایی که در دنیا اتفاق می­افتد، در کشورهایی با درآمد پایین یا متوسط است. اختلالات روانی و سو مصرف الکل، موجب خودکشی­ های بسیاری در سراسر جهان می ­شوند. شناسایی زودهنگام و مدیریت موثر از جمله راهکارهای مقابله با خودکشی است.

۴- جنگ و بلایای طبیعی تاثیر فراوانی بر بهداشت روانی و بهزیستی روانی اجتماعی دارند.

۵- اختلالات روانی باعث افزایش احتمال مبتلا شدن به بیماری­ هایی نظیرایدز، بیماری­ های قلبی، دیابت و… می شوند.

۶- برچسب زدن و درک نکردن افراد مبتلا به اختلالات روانی شایع است. علی رغم وجود درمان­ های موثر برای مشکلات روانی، این باور وجود دارد دارد که افراد مبتلا به اختلال هوش پایینی دارند یا قابل درمان نیستند. این برچسب­ ها موجب مورد سواستفاده قرار گرفتن، طرد شدن و انزوای افراد دچار مشکلات بهداشت روان می­ شوند.

۷- نقض حقوق بشر بیمارانی که جسمی یا روانی بیمار هستند به شکل شایعی در بیشتر کشورها گزارش می شود که شامل محدودیت­ های فیزیکی، انزوا و نادیده گرفتن نیازهای اساسی و شخصی آن­ ها است. کشورهای معدودی هستند که چارچوبی برای حفظ حقوق بیماران داشته باشند.

۸- در توزیع منابع انسانی آموزش دیده برای سلامت روان، نابرابری بسیاری در سطح جهان به چشم می­ خورد. کمبود روان­پزشک، روان­شناس و مددکار از جمله موانع فراهم شدن درمان مناسب در کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط است. در کشورهای کم درآمد به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر، ۰٫۰۵ روان پزشک وجود دارد. این نرخ در کشورهایی با درآمد بالا ۱۷۰ بار بیشتر است.

۹- به منظور افزایش دسترسی به خدمات بهداشت روان، ۵ مانع باید برطرف شوند: نبود بهداشت روان در لیست موارد بهداشت عمومی و سرمایه­ گذاری نکردن بر آن، سازماندهی رایج خدمات بهداشت روان، نبود یکپارچگی در مراقبت­ های اولیه، منابع انسانی ناکافی برای بهداشت روان و ناکافی بودن رهبری در بهداشت روانی عمومی

۱۰- منابع مالی برای افزایش خدمات سلامتی کم است. دولت­ ها، اهدا کنندگان و گروه ­هایی که از خدمات بهداشت روانی استفاده می­ کنند و هم­ چنین خانواده هایشان باید برای افزایش خدمات بهداشت روانی، به خصوص در کشورهایی با درآمد متوسط یا کم، مشارکت کنند . منابع مالی ضروری نسبتا اندک است: سالانه دو دلار به ازای هر فرد در کشورهای کم درآمد و ۳-۴ دلار در کشورهایی با درآمد متوسط  پایین تر.